Windmolens

Eén van de twee projecten die in 2023 zijn aangepakt door SAM-Stadsherstel is ‘Herstel van twee historische windmotoren in Wenum’. Projectleider Nico van der Horst verzocht SAM-Stadsherstel om ondersteuning. Wij hebben dit verzoek ingewilligd en het financieel beheer (inclusief aanvragen en beheer van subsidiegelden) en de voortgangsbewaking van het proces op ons genomen.

In het vorige SAM-Jaarboek (over het jaar 2022) heeft projectleider Nico van der Horst een uitgebreid artikel geschreven over de geschiedenis en de aanpak van het project Windmotoren in Wenum. In dat jaar heeft de SAM in haar hoedanigheid als stichting met ANBI-status, het project onder haar hoede genomen. Het project betreft het herstel van twee verschillende windmotoren: één aan het klompenpad Kopermolenpad, in eigendom van gemeente Apeldoorn en erkend gemeentelijk monument (de ‘klompenpad-motor’); en één aan de Grift, in eigendom van het Waterschap Vallei-Veluwe (de ‘Grift-motor’). SAM heeft met succes diverse subsidies kunnen verwerven, waaronder een stevige financiële bijdrage van het Cultuurfonds (voormalig Prins Bernhard Cultuurfonds), een substantiële monumentensubsidie van de gemeente Apeldoorn, en een bijdrage van het Waterschap Vallei-Veluwe. De materiële en immateriële hulp van een aantal Wenumse bedrijven mag niet onvermeld blijven.

Na het afnemen van de ‘klompenpad-motor’ zijn alle onderdelen precies opgemeten en gefotografeerd. Voor diverse onderdelen van de toren en de draaiende delen heeft de projectleider nauwkeurige werktekeningen gemaakt. Daarna kon de toren met gerestaureerd en nieuw materiaal opnieuw worden opgebouwd. Het bedrijf ‘Mannen van Staal’ in Leeuwarden heeft het draaimechaniek turbinelichaam hersteld. Andere onderdelen worden door dat bedrijf opnieuw gemaakt. Diverse onderdelen, waaronder de trap, worden door smederij De Reus in Vaassen geleverd. ‘Timmer en Aannemersbedrijf Harleman V.O.F. Wenum’ heeft afgelopen jaar de oorspronkelijke pompput van de klompenpad-motor kunnen herstellen. Zo wordt met vereende krachten door plaatselijke bedrijven meegewerkt om de windmotor aan het klompenpad zorgvuldig waar mogelijk te restaureren, en waar dat niet meer mogelijk is, de oorspronkelijke materialen ambachtelijk na te maken. Om de aantrekkelijkheid aan het klompenpad te vergroten is door de gemeente een picknickbank beschikbaar gesteld en zal er een informatiebord worden geplaatst. Ten aanzien van de veiligheid mag worden verwacht dat de windmotor met een eenvoudig hek zal worden beveiligd.

Het gehele restauratieproject wordt begeleid door een projectgroep, waarin gemeente Apeldoorn, het Waterschap, SAM en de werkgroep Natuur en Landschap zitting hebben.